Η παραδοσιακή διδασκαλία παραμένει στο κύριο μέρος της μια προσπάθεια μεταφοράς και μεταβίβασης γνώσεων σε τάξεις όπου οι μαθητές θεωρούνται αδιαφοροποίητος ομοιογενής πληθυσμός (Koutselini & Persianis, 2001). Όμως, όλες οι τάξεις ήταν ανέκαθεν μεικτές ως προς το μαθησιακό στυλ και πολύ περισσότερο σήμερα είναι μεικτές ως προς την επίδοση των μαθητών. Αυτό σημαίνει ότι η παραδοσιακή διδασκαλία δεν μπορεί σήμερα να είναι αποτελεσματική. Τα σχολεία συνεκπαίδευσης της σύγχρονης κοινωνίας έχουν ανάγκη από διαφοροποιημένη διδασκαλία.

της Αγάπης Δενδάκη

Σύμφωνα με τον Κανάκη (1991), διαφοροποίηση είναι η διδασκαλία δια της οποίας διδάσκουμε διαφορετικούς μαθητές με ποικίλους και ιεραρχημένους βάσει συγκεκριμένων κριτηρίων τρόπους, μέσα, διαδικασίες, περιβάλλον, ούτως ώστε ν’ ανταποκριθούμε στις διαφορετικές ανάγκες μαθητών που συνυπάρχουν σε τάξεις μεικτής ικανότητας. Πρόκειται τόσο για οργανωτική όσο και παιδαγωγική στρατηγική (Κουτσελίνη, 2001).

Στη βάση της, η διαφοροποίηση αποτελείται από τις προσπάθειες των εκπαιδευτικών να ανταποκριθούν στη διαφορετικότητα των μαθητών που έχουν στην τάξη τους. Κάθε φορά που ένας δάσκαλος απευθύνεται σε ένα παιδί ή μια ομάδα με κάποιο διαφορετικό τρόπο προσέγγισης στον τρόπο που διδάσκει, ο δάσκαλος αυτός εφαρμόζει τη διαφοροποιημένη διδασκαλία. Απαραίτητα συστατικά της είναι η συνεχής αξιολόγηση και η ευέλικτη ομαδοποίηση (Tomlinson, 2000).

Τομείς διαφοροποίησης

Η διαφοροποίηση εφαρμόζεται σε τέσσερις τομείς της εκπαιδευτικής διαδικασίας ανάλογα με την ετοιμότητα, το ενδιαφέρον ή το μαθησιακό προφίλ των μαθητών (Tomlinson, 1995):

Περιεχόμενο – τι χρειάζεται να μάθει ο μαθητής ή πώς θα έχει πρόσβαση στην πληροφορία.
Διαδικασία – δραστηριότητες στις οποίες συμμετέχει ο μαθητής για να κατανοήσει ή να κατακτήσει την πληροφορία.
Προϊόντα μάθησης – εργασίες διαβαθμισμένης δυσκολίας που απαιτούν από το μαθητή να επαναλάβει, να εφαρμόσει και να επεκτείνει αυτό που έχει μάθει σε μια ενότητα.
Μαθησιακό περιβάλλον – πώς νιώθει και δουλεύει στην τάξη.

Σύγκριση παραδοσιακής και διαφοροποιημένης διδασκαλίας

Ο Tomlinson (2007) παραθέτει ένα συγκριτικό πίνακα με τις κυριότερες διαφορές στη φιλοσοφία και στις πρακτικές μεταξύ της παραδοσιακής και της διαφοροποιημένης διδασκαλίας:

[tab id="tab" class="" button="nav-tabs"]

[tab_item title="ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΗ"]

Οι διαφορές των μαθητών αγνοούνται ή αντιμετωπίζονται όταν είναι προβληματικές
Η αξιολόγηση γίνεται συνήθως στο τέλος για να διαπιστωθεί "ποιός απέκτησε τη γνώση"
Επικρατεί σχετικά στενή αντίληψη για την νοημοσύνη
Σπάνια λαμβάνεται υπόψη το ενδιαφέρον των μαθητών
Λίγες επιλογές, οι οποίες προσιδιάζουν στο μαθησιακό προφίλ των μαθητών λαμβάνονται υπόψη
Κυριαρχεί η διδασκαλία προς ολόκληρη την τάξη
Η κάλυψη του εγχειριδίου και του αναλυτικού προγράμματος κατευθύνει τη διδασκαλία
Κανόνας είναι η ανάθεση μιας και μοναδικής εργασίας
Επικρατεί ένα και μοναδικό εγχειρίδιο
Μπορεί να αναζητηθεί μια και μοναδική ερμηνεία ιδεών και γεγονότων
Ο εκπαιδευτικός κατευθύνει τη μαθησιακή συμπεριφορά των μαθητών
Ο εκπαιδευτικός λύει προβλήματα

[/tab_item]

[tab_item title="ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΜΕΝΗ"]

Οι διαφορές των μαθητών μελετώνται ως βάση για τον προγραμματισμό
Η αξιολόγηση είναι συνεχής και διαγνωστική με σκοπό την προσαρμογή της διδασκαλίας στις ανάγκες των μαθητών
Γίνεται αποδεκτό ότι η νοημοσύνη έχει πολλαπλές μορφές
Οι μαθητές συχνά καθοδηγούνται ώστε να κάνουν μαθησιακές επιλογές με βάση τα ενδιαφέροντά τους
Παρέχονται πολλές επιλογές ανάλογες με το μαθησιακό προφίλ
Χρησιμοποιούνται πολλές διδακτικές ρυθμίσεις
Η ετοιμότητα, το ενδιαφέρον και το μαθησιακό προφίλ των μαθητών διαμορφώνουν τη διδασκαλία
Κανόνας είναι η ανάθεση εναλλακτικών μορφών εργασίας
Παρέχονται πολλαπλά μέσα
Αναζητούνται συστηματικά πολλαπλές προσεγγίσεις στις ιδέες και τα γεγονότα
Ο εκπαιδευτικός διευκολύνει την ανάπτυξη των δεξιοτήτων των μαθητών, ώστε να ανεξαρτητοποιηθούν περισσότερο ως μανθάνοντες
Οι μαθητές αλληλοβοηθούνται και μαζί με τον εκπαιδευτικό λύουν προβλήματα

[/tab_item]

[/tab]

{loadmodule mod_random_image,call to action subscribe in articles}

Σχεδιασμός Διαφοροποιημένης Διδασκαλίας

Ο σχεδιασμός προϋποθέτει εξοικείωση με τη φιλοσοφία της διαφοροποιημένης διδασκαλίας και τα ερευνητικά δεδομένα σχετικά με τις πολλαπλές νοημοσύνες, τα μαθησιακά προφίλ και την αξιολόγηση. Ακολουθούμε τα παρακάτω βήματα ( www.teach-nology.com ):

Βήμα 1^ο : Γνώρισε τους μαθητές σου

Βήμα 2^ο: Έχε υπόψη διάφορες διδακτικές στρατηγικές

Βήμα 3^ο: Διάλεξε διάφορες διδακτικές δραστηριότητες

Βήμα 4^ο: Βρες τρόπους να αξιολογείς την πρόοδο

[alert type="info" close="yes"] Αν σας ενδιαφέρει να μάθετε περισσότερα για τη διαφοροποιημένη διδασκαλία και την πρακτική της εφαρμογή στην τάξη τότε μην χάσετε το σεμινάριο με την κα Δενδάκη στην Αθήνα και τη Χαλκίδα. Θα επιχειρήσουμε να απαντήσουμε με εμπειρικό τρόπο σε ερωτήματα όπως:

Τι είναι και τι δεν είναι η διαφοροποιημένη διδασκαλία;
Πόσο εύκολο/ρεαλιστικό είναι να εφαρμοστεί η διαφοροποιημένη διδασκαλία στην τάξη του σημερινού ελληνικού σχολείου/φροντιστηρίου;
Τι μπορώ να διαφοροποιήσω;
Ποιες στρατηγικές εξυπηρετούν καλύτερα τη διαφοροποίηση;
Πώς μπορώ να αξιοποιήσω την τεχνολογία στο πλαίσιο της διαφοροποίησης; Πώς αντιμετωπίζονται θέματα αξιολόγησης; [/alert]

[accordion id="accordion1"]

[accordion_item title="Βιβλιογραφία"]

Kameenui, Ε. J. & Simmons, D. (1999). Toward Successful Inclusion of Students with Disabilities: The Architecture of Instruction.
Koutselini, M. & Persianis, P. (2000). Theory - practice divide in teacher education and the role of the traditional values. Teaching in Higher Education, 5 (4).
Tomlinson, C.A. (1995). How to differentiate instruction in mixed – ability classrooms. USA: A&CD.
Tomlinson, C.A. (2007). Διαφοροποίηση της εργασίας στην αίθουσα διδασκαλίας. Αθήνα: Εκδόσεις Γρηγόρη.
UNESCO (1985) Helping handicapped pupils in ordinary schools: Strategies for teacher training.
UNESCO (1990) World Declaration on Education for All and Framework for Action to meet basic learning needs. International Consultative Forum on Education for All. Paris: UNESCO.
UNESCO (1999) Welcoming school: Students with disabilities in regular schools. Paris: UNESCO
UNESCO (2001) Open File on Inclusive Education. Paris: UNESCO.
UNESCO (2003). Overcoming exclusion through inclusive approaches in education: A challenge and a vision. Paris: UNESCO
United Nations (1989) Convention on the Rights of the Child. New York: United Nations.
Vosniadou, S. (1994) Capturing and modelling the process of conceptual change. Learning and Instruction, 4, 45-69.
Vygotsky L, 1988, Σκέψη και Γλώσσα, Αθήνα: Γνώση.
Weinstein, C. & Mayer, R. (1986) The teaching of learning strategies. In M .C. Wittroch. (Ed.). Handbook of research on teaching, 315-328.
Κανάκης, Ι.Ν. (1991). Η εσωτερική διαφοροποίηση και η εξατομίκευση της διδασκαλίας – μάθησης. Νεοελληνική Παιδεία, 23, 33-49.
Κουτσελίνη, Μ. (2001) Ανάπτυξη προγραμμάτων: Θεωρία – Έρευνα – Πράξη. Λευκωσία: Αυτοέκδοση.
Κουτσελίνη, Μ. Διαφοροποίηση Διδασκαλίας –Μάθησης : Από τη Θεωρία στην Πράξη. Ανασύρθηκε 10/6/2008 από http://www.pee.gr /e27_11_03/sin_ath/mer_c_th_en_v/koytselini.htm
Μαρτάκη, Μ. Εκπαίδευση για όλους. Ανασύρθηκε 10/6/08 από http://www.cpe.gr/modules.php?name=Content&pa=showpage53
Φρέιρε, Π. (1977). Η αγωγή του καταπιεζόμενου. Αθήνα: Ράππα.

[/accordion_item]

[accordion_item title="Ηλεκτρονικές πηγές"]

The Council for Exceptional Children
http://www.cec.sped.org
The National Association for Gifted Children
http://www.nagc.org
Inspiration Software
http://www.inspiration.com/home.cfm
HotLinx, University of Virginia
http://www.hotlinx.org
Eastern Suffolk BOCES (New York)
http://www.sriboces.org/Goals2000/
Montgomery County (Maryland) Public Schools
http://www.mcps.pps.k12.or.us/departments.eii/accelerated_and_enriched_s.htm
Ball State University
http://www.bsu.edu/teachers/services/ctr/javits/Instruction/Cubing.htm
Ball State University
http://www.bsu.edu/teachers/services/ctr/javits/Instruction/instruction.htm
The Internet TESL (Teachers of English as a Second Language) Journal
http://www.iteslj.org
LD/ADD Pride Online
http://www.ldpride.net/learningstyles.MI.htm
Chaminade College Preparatory School
http://www.chaminade.org/inspire/learnstl.htm
State University of New York at Oswego
http://www.oswego.edu/~shindler/lstyle.htm
Association for Supervision and Curriculum Development
http://www.ascd.org/frametutorials.html
Montgomery County (Maryland) Public Schools
http://www.mcps.k12.md.us/departments/eii/eiimanagepracticepage.html
Rockwood (Missouri) School District
http://www.rockwood.k12.mo.us.cni.staffdev/diff/
http://www.learnerslink.com/curriculum.htm
http://www.wilmette39.org/DI39/distrategies.html
http://www.teach-nology.com/litined/brain_learning/
http://www.ericdigests.org/2001-3/brain.htm
http://www.teach-nology.com/currenttrends/alternative_assessment/
http://www.edutopia.org/stw-differentiated-instruction-learning-styles-video
www.differentiationcentral.com
http://www.teachers.tv/