Τώρα που όλοι μιλάνε για τη μετατροπή των συμβατικών μορφών εργασίας σε τηλεργασία, τώρα που οι παραδοσιακές τάξεις επιδιώκεται να μετατραπούν σε τάξεις σε eLearning, ο κόσμος τελικά κατάλαβε ότι η εργασία από το σπίτι είναι στην πραγματικότητα μια υπαρκτή μορφή εργασίας! Οι άνθρωποι οι οποίοι εργάζονται εξ αποστάσεως, εργάζονται τόσο σκληρά όσο εσείς, πληρώνουν τους ίδιους φόρους με εσάς και στις περισσότερες περιπτώσεις είναι πιο παραγωγικοί από εσάς. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι οι ελεύθεροι επαγγελματίες ή οι επαγγελματίες που έχουν επιλέξει αυτό το μονοπάτι είναι εξαιρετικά έμπειροι πάνω σε αυτή την πρακτική καθώς την εφαρμόζουν χρόνια ενώ ταυτόχρονα έχοντας δρέψει τους καρπούς της προσπάθειας τους και αναγνωρίζουν την αξία της. Αλλά πώς μπορεί κάποιος που δεν είναι αρκετά έμπειρος ή είναι τελείως άπειρος να προσαρμοστεί και να επιζήσει αυτής της κατάστασης;
Ακολουθήστε αυτές τις εύκολες και χρήσιμες συμβουλές που θα σας βοηθήσουν να μάθετε πώς να γίνετε ένας επιτυχημένος εκπαιδευτικός eLearning.
Του Θεοδόση Καραγεωργάκη
Educational Technologist – Instructional Designer
Ας ξεκινήσουμε με το αξίωμα πως η ηλεκτρονική μάθηση είναι η ασφαλέστερη μέθοδος κατάρτισης σε περιόδους παγκόσμιας κρίσης υγείας καθώς επιτρέπει στον εκπαιδευόμενο πλήρη απομόνωση από τους φυσικούς κινδύνους που ελλοχεύουν.
Δυστυχώς όμως, λόγω της κατάστασης που έχει δημιουργηθεί ελέω του νέου ιού (coronavid-19) , πολλοί επαγγελματίες, εκπαιδευτικοί ή μη, ωθούμενοι από τους περιορισμούς που θέτουν οι κυβερνήσεις ανά τον κόσμο αναγκάζονται ή πρόκειται να αναγκαστούν σε εργασία εξ αποστάσεως δίχως ενδεχομένως την θέληση τους. Σε αυτή τη περίπτωση δίχως προηγούμενη εμπειρία τηλε-εργασίας, οι πιθανότητες να αποτύχουν στο συγκεκριμένο εγχείρημα μεγαλώνουν εκθετικά. Το παρόν άρθρο δεν θα εστιάσει στα αναγκαία χαρακτηριστικά που πρέπει να διέπουν τους σύγχρονους εκπαιδευτικούς, όπως αυτά έχουν καταγραφεί σε προηγούμενο άρθρο, αλλά αντιθέτως θα εστιάσει σε πρακτικές οι οποίες έχουν την δυνατότητα να ενισχύσουν την ικανότητα κάποιου να διδάσκει και γενικότερα να εργάζεται από το σπίτι.
Συμβουλές για διδασκαλία εξ΄ αποστάσεως
Σχεδιασμός Ηλεκτρονικού Μαθήματος
Επιβεβλημένη κρίνεται η διαφοροποίηση της εκπόνησης ενός μαθήματος εξ’ αποστάσεως σε σχέση με τα μαθήματα δια ζώσης. Απαιτείται ιδιαίτερη προεργασία σε σχέση με τα εργαλεία που θα χρησιμοποιηθούν και έλεγχος της λειτουργίας τους πριν την έναρξη του μαθήματος έτσι ώστε ο εκπαιδευτικός να είναι σε θέση να προλάβει δυνητικές δυσλειτουργίες στη χρήση τους. Εφόσον ήδη γίνεται χρήση κάποιας πλατφόρμας ψηφιακής εκπαίδευσης LMS (Learning Management System) σε πρώτιστο στάδιο, σκόπιμο για λόγους χρηστικότητας και ταχύτητας είναι να παραμείνετέ σε αυτή, καθώς κάθε νέο εργαλείο απαιτεί όχι μόνο εξοικείωση από τον καθηγητή αλλά και από τους μανθάνοντες. Ενδεικτικά τέτοιες πλατφόρμες είναι το Edmodo, το Moodle, το Canvas, το TalentLMS, το iSpring Learn και το docebo. Φυσικά δεν είναι τα μόνα εργαλεία που μπορείτε να χρησιμοποιήσετε αλλά σίγουρα είναι από τα πιο γνωστά. Μια πλατφόρμα τύπου LMS ως εργαλείο ασύγχρονης τηλε-εκπαίδευσης, δηλαδή που δεν απαιτεί την ταυτόχρονη παρουσία όλων των συμμετεχόντων, θα επιτρέψει την καλή οργάνωση του μαθήματος και των εκπαιδευομένων καθώς θα χρησιμοποιηθεί ως τον ψηφιακό χώρο όπου ουσιαστικά θα φιλοξενηθεί η τάξη και οι μαθητές. Εκεί θα είναι ο τόπος συγκέντρωσης, αλληλεπίδρασης (όπως πχ μέσω χρήσης ενός forum επικοινωνίας) και ενημέρωσης των μαθητών σχετικά με τις δραστηριότητες που πρόκειται να λάβουν χώρα ενώ ταυτόχρονα θα είναι και ο τόπος ενημέρωσης τους από τον εκπαιδευτικό, δίχως να χρειάζεται εξατομικευμένη επικοινωνία κατ’ ανάγκη. Μην ξεχάσετε να εμπλουτίσετε την ψηφιακή σας πλατφόρμα με τα απαραίτητα εργαλεία τα οποία έχουν την δυνατότητα να ενισχύσουν την εμπλοκή των μαθητών καθώς επίσης και το ενδιαφέρον τους για το ψηφιακό μάθημα. Τέτοια εργαλεία δεν είναι άλλα από τους μηχανισμούς παιχνιδοποίησης, οι οποίοι ενδεικτικά μπορούν να είναι η απόδοση κονκάρδων (badges) για την επιτυχή ολοκλήρωση στόχων, ένα σύστημα πόντων επιβράβευσης (leaderboard), εικονικά βραβεία και άλλα. Τούτο είναι σημαντικό καθώς η ηλεκτρονική μάθηση σε συνάρτηση με τις δυνατότητες που παρέχονται για διάνθιση του υλικού με τη βοήθεια των μηχανισμών που προαναφέρθηκαν, έχοντας άμεση συσχέτιση με τη νευροεπιστήμη δύναται να κάνει την εκπαιδευτική διαδικασία εξαιρετικά επωφελή για τους μαθητές.
Έπειτα πρέπει να γίνει προσεκτική επιλογή των εργαλείων που θα ενταχθούν στη πλατφόρμα ψηφιακής εκπαίδευσης και κυρίως του εργαλείου τηλεδιάσκεψης που θα χρησιμοποιηθεί έτσι ώστε οι μαθητές να εμπλακούν σε σύγχρονου τύπου μάθηση. Κατά αυτή την μάθηση οι συμμετέχοντες αλληλοεπιδρούν σε κοινό χρόνο την ίδια στιγμή με ποικίλους τρόπους, κυρίως μέσω ζωντανού video καθώς επίσης και μέσω συστήματος γραπτής επικοινωνίας, το λεγόμενο chat room. Ένα τέτοιο εργαλείο είναι απαραίτητο καθώς θα υπερκεράσει ενα από τα κυριότερα προβλήματα της εξ’ αποστάσεως μάθησης το οποίο δεν είναι άλλο από την πιθανή απομόνωση - μοναξιά που μπορεί να νοιώσει ο μαθητής λόγω της έλλειψης επικοινωνίας κατά πρόσωπο. Μέσα από το ζωντανό video ο καθηγητής και οι μαθητές θα είναι σε θέση να συνομιλήσουν και να αλληλοεπιδράσουν όπως ακριβώς γίνεται σε οποιαδήποτε video-κλήση. Υπάρχει μια πλειάδα εργαλείων για τούτο το σκοπό, άλλα δωρεάν και άλλα με χρηματικό αντίτιμο, όπως για παράδειγμα το Skype, το Slack, το Big Blue Button, το Zoom, το Blackboard, το Join.me και το Google Hangouts. Ορισμένα από αυτά διαθέτουν επιλογές όπως ζωντανά polls, διαμοιρασμό της οθόνης του παρουσιαστή – καθηγητή, διαχείριση συμμετεχόντων και διάφορα άλλα καλούδια τα οποία μπορούν να φανούν ιδιαιτέρως χρήσιμα.
Είναι αναγκαίο επίσης να υπάρχει πάντα ένα σχέδιο διάσωσης ( backup plan). Πολλές φορές η τεχνολογία αποτυγχάνει, ειδικά όταν πρόκειται να την χρησιμοποιήσουμε μπροστά σε κόσμο ή να κάνουμε κάποια επίδειξη με την χρήση ενός τεχνολογικού εργαλείου, συνεπώς είναι επιβεβλημένη η ύπαρξη εναλλακτικών λύσεων. Για παράδειγμα ας υποθέσουμε πως έχετε φτιάξει μια εξαιρετική παρουσίαση στο διαδραστικό εργαλείο παρουσιάσεων που λέγεται Nearpod αλλά εκείνη τη στιγμή ο server της εφαρμογής είναι εκτός λειτουργίας. Αυτό που ένας εξαιρετικά προετοιμασμένος εκπαιδευτικός θα έκανε σε τέτοια περίπτωση, θα ήταν να έχει μια παρουσίαση στο σκληρό του δίσκο σε μορφή PowerPoint έτσι ώστε να την προβάλει κατ’ ανάγκη αντί της αρχικής ιδέας.
Για όσους πραγματικά φοβούνται μια χρήσιμη και συνάμα συνετή κίνηση θα ήταν η αγορά μιας δεύτερης συσκευής που θα μπορέσει να χρησιμοποιηθεί σε περίπτωση προβλήματος λειτουργικότητας της κεντρικής υπολογιστικής μονάδας. Σε τέτοιες περιπτώσεις ένας οικονομικός φορητός υπολογιστής με αξιοπρεπές μικρόφωνο και κάμερα μπορεί να φανεί σωτήριος.
Video Based Learning – Μάθηση βασισμένη σε video
Μην αντιμετωπίζετε την εξ’ αποστάσεως διδασκαλία και γενικότερα την χρήση εργαλείων εξ ’αποστάσεως εργασίας ως κατώτερη σε σχέση με τα συμβατική - παραδοσιακή. Δεν είναι κατώτερη, είναι απλά διαφορετική. Οι περισσότεροι από εσάς εργάζονται με ανθρώπους που ανήκουν στην GenZ, πρακτικά γεννημένους 1990-2010, οι οποίοι λόγω της μαζικότητας της χρήσης και της ευκολίας που παρέχουν οι κινητές συσκευές, τρέφουν ιδιαίτερη εκτίμηση στο λεγόμενο video based learning καθώς περνούν ήδη μεγάλα χρονικά διαστήματα στο Youtube και σε άλλες πλατφόρμες video streaming για την διασκέδαση τους. Φροντίστε να εμπλουτίσετε το elearning μάθημα σας με αρκετά video τα οποία θα στοχεύουν στην μετάδοση των βασικών πληροφορίων του μαθήματος σας, αφήνοντας έξω τις λεπτομέρειες που ενδεχομένως να μην είναι τόσο σημαντικές. Πρέπει να υπογραμμιστεί πως τα video τα οποία θα δημιουργήσετε είναι αναγκαίο να έχουν μικρή διάρκεια, λιγότερη των 3-4 λεπτών, καθώς οι άνθρωποι της GenZ διαθέτουν εξαιρετικά χαμηλό attention span, με αποτέλεσμα να τους είναι αδύνατον να παρακολουθήσουν εκτενείς βιντεοσκοπήσεις καθώς πολύ απλά η προσοχή τους αποσπάται ιδιαιτέρως εύκολα.
Εκπόνηση Μαθήματος (σύγχρονα και ασύγχρονα)
Κατά τη διάρκεια του μαθήματος να είστε προετοιμασμένοι για προβλήματα που πρόκειται να αντιμετωπίσουν οι χρήστες. Κάποιοι δεν θα ακούν καλά λόγω προβλήματος με τα ηχεία τους, κάποιοι δεν θα βλέπουν την οθόνη που ο παρουσιαστής διαμοιράζεται λόγω χαμηλού εύρους ταχύτητας σύνδεσης στο διαδίκτυο, κλπ. Αυτό το πρόβλημα μπορεί να περιοριστεί από δοκιμαστικές συνδέσεις με τους μαθητές εκτός πλαισίου διδασκαλίας, πριν την επίσημη έναρξη του μαθήματος έτσι ώστε να μπορέσουν όλοι να εξοικειωθούν με την χρήση του επιλεγμένου εργαλείου. Ίσως στο επίπεδο του σχεδιασμού να γίνει πρόβλεψη για την ανάπτυξη οδηγιών χρήσης (tutorials), σε video ή σε γραπτή μορφή, τα οποία θα υπάρχουν διαθέσιμα πριν από την έναρξη της τηλεδιάσκεψης – μαθήματος προς τέρψη των αποριών των συμμετεχόντων.
Επιπρόσθετα, χρήσιμο θα ήταν να δημιουργήσετε σιωπηρούς χώρους στους οποίους οι μαθητές μπορούν να σκεφτούν. Οι μαθητές στο ψηφιακό κόσμο, όπως ακριβώς και στον πραγματικό, χρειάζεται να έχουν διαστήματα περισυλλογής, συνεπώς φροντίστε να μην λησμονήστε να τους τα δίνετε τακτικά κατά την διάρκεια μιας τηλεδιάσκεψης. Για αυτό τον σκοπό μπορεί να χρησιμοποιείστε και τα εργαλεία που έχετε στη διάθεση σας. Φτιάξτε polls, ζητήστε καταγραφή απόψεων σε chat rooms notes ή forums και δώστε τους την ευκαιρία να εκφραστούν. Θα εντυπωσιαστείτε από το πόσο θα συμμετέχουν άτομα τα οποία στην παραδοσιακή τάξη είναι συνήθως σιωπηλά.
Τέλος φροντίστε να έχετε συχνή παρουσία στο ψηφιακό σύστημα διαχείρισης που χρησιμοποιείτε. Η συχνή επικοινωνία είναι απαραίτητη στο περιβάλλον της ψηφιακής αίθουσας διδασκαλίας. Μην ξεχνάτε πως οι ηλεκτρονικές τάξεις δεν διέπονται από την ζεστασιά μιας κλασσικής αίθουσας. Προσπαθήστε να διευθετήσετε το συγκεκριμένο ζήτημα απαντώντας έγκαιρα στις ερωτήσεις των συμμετεχόντων και παρέχοντας οδηγίες και σχόλια. Να είστε διαθέσιμοι για τους μαθητές σας παρέχοντας τους υποστήριξη και βοήθεια όπου αυτό απαιτείται.
Φροντίστε την εμφάνιση σας. Είτε αν σκοπεύετε να δουλέψετε 09:00 – 16:00 από το σπίτι μπροστά στον υπολογιστή σας, ντυθείτε όπως θα ντυνόσασταν για τη δουλειά βγάζοντας τις πιζάμες σας. Έτσι το μυαλό σας θα δώσει τη δέουσα, συνηθισμένη σοβαρότητα μέσα από αυτή την διαδικασία ρουτίνας. Αφαιρέστε τους περισπασμούς από γύρω σας, όπως παιδιά, τηλεοράσεις, ακόμα και το youtube. Σας θυμίζει κάτι που λέτε ίσως στους μαθητές σας; Κάντε το. Τοιουτοτρόπως θα εξαναγκαστείτε να συγκεντρωθείτε, εκτοξεύοντας την παραγωγικότητα σας.
Κατά τη διάρκεια της τηλεδιάσκεψης, εφόσον αυτή λάβει χώρα, φροντίστε ο χώρος σας να είναι καθαρός και ντυθείτε με τον συνηθισμένο σας τρόπο. Έτσι, θα δώσετε την εντύπωση πως παίρνετε σοβαρά την μάθηση εξ’ αποστάσεως στους άμεσους αποδέκτες των μηνυμάτων σας, δηλαδή τους μαθητές σας. Φροντίστε να ενημερώσετε τους οικείους σας για τα ωράρια εργασίας σας, και εξηγείστε τους την σοβαρότητα της κατάστασης, ζητώντας τους να σεβαστούν την ψυχική σας ηρεμία και τη συγκέντρωση για όσο διαρκεί η τηλεργασία σας.
Εν κατακλείδι αν και για τους μη μυημένους στη μαγεία της εξ’ αποστάσεως εκπαίδευσης μπορεί η όλη διαδικασία να μοιάζει ως μια δυσθεώρητη δυσκολία, στην πραγματικότητα όμως είναι μια θαυμάσια εμπειρία. Κάντε την έρευνά σας, σχεδιάζετε το μάθημα σας όπως θα κάνετε συνήθως για μια συμβατική τάξη και κάνετε το άλμα. Φροντίστε να είστε καλά προετοιμασμένοι και κυρίως θετικοί στις αντικειμενικές δυσκολίες τις οποίες ενδεχομένως να αντιμετωπίσετε σε διάφορα σημεία της νέας αυτής διαδρομής, παίρνοντας στα σοβαρά τον ρόλο του εκπαιδευτικού που διδάσκει απομακρυσμένα.
Πέραν της ευελιξίας η οποία είναι το πρώτο εξόφθαλμο πλεονέκτημα της από απόσταση εργασίας και διδασκαλίας, και είναι αναμφισβήτητα ωφέλιμη, υπάρχουν και άλλα πλεονεκτήματα τα οποία πρέπει να συνυπολογίσετε. Το κυριότερο είναι πως αποτελεί μια συνεχώς αναπτυσσόμενη αγορά εργασίας για εκπαιδευτικούς - και ως εκ τούτου μια συναρπαστική ευκαιρία επαγγελματικής εξέλιξης. Φανταστείτε πως όλη αυτή η διαδικασία μπορεί να σας ανοίξει νέες πόρτες και ορίζοντες καθώς πλέον μέσω της εξ’ αποστάσεως εκπαίδευσης μπορείτε να προσεγγίσετε μαθητές που ποτέ δεν θα μπορούσατε να συναντήσετε σε μια φυσική τάξη.
