Πώς μπορούμε να βοηθήσουμε τα παιδιά που αρνούνται να προσπαθήσουν;
1) Τα παιδιά θέλουν να αποδώσουν, θέλουν να πετύχουν, θέλουν να δοκιμάσουν (η εξερεύνηση και η περιέργεια ανήκουν εξάλλου στη φύση της παιδικής ηλικίας), αλλά φοβούνται μια ακόμη ματαίωση, μια ακόμη αποτυχία.
Είναι σημαντικό να τα ενθαρρύνουμε με έπαινο, ακόμη και στην παραμικρή προσπάθεια και να τους δώσουμε τη δυνατότητα να κάνουν μικρά βήματα (baby steps), στα οποία μπορούν να πετύχουν. “Set them up for success” είναι η συνταγή και δημιουργεί θαύματα στην κινητοποίηση του παιδιού.
2) Τα παιδιά ίσως έχουν αρνητικούς συνειρμούς, λόγω δυσάρεστων εμπειριών με κάποιο συγκεκριμένο μάθημα ή εκπαιδευτικό. Φροντίζουμε να δώσουμε μια νέα ευχάριστη προσέγγιση στο μάθημα, κάνοντάς το ενδιαφέρον με παραδείγματα από την καθημερινή ζωή, από εγκυκλοπαίδειες, Διαδίκτυο κλπ.
Απομυθοποιούμε το αλάνθαστο των εκπαιδευτικών στα μάτια του παιδιού (δεν απαξιώνουμε, αλλά απομυθοποιούμε!) Οι εκπαιδευτικοί έχουν και αυτοί ανθρώπινες αδυναμίες και ανασφάλειες και μπορεί ενδεχομένως κάποια στιγμή να αδικήσουν τα παιδιά.
Διδάσκουμε στο παιδί ότι, παρόλο που η κριτική στις πράξεις (με επιχειρήματα κι εξηγήσεις) μπορεί να είναι χρήσιμη, κανείς δεν έχει δικαίωμα να μειώνει τη αξία του ως άτομο (π.χ. με αρνητικούς χαρακτηρισμούς σε δεύτερο ενικό).
3) Παιδιά με αναβλητικότητα και αποφυγή (αρνητικά μοτίβα συμπεριφοράς, που λειτουργούν ως άμυνα, αλλά δυστυχώς ερμηνεύονται ως «τεμπελιά») συχνά έχουν πολύ χαμηλή αυτό-εκτίμηση, με ενδόμυχες πεποιθήσεις, όπως: «Είμαι άχρηστος, δεν κάνω τίποτα καλό, δεν πρόκειται να τα καταφέρω, οι άλλοι είναι καλύτεροι από εμένα».
Επαινούμε κι ενθαρρύνουμε το παιδί, όσο μπορούμε, αλλάζοντας τις πεποιθήσεις του σε θετικές: «Μπορώ. Αξίζω. Είμαι ικανός. Έχω το δικό μου μοναδικό συνδυασμό από ταλέντα κι ικανότητες».
Πάντα επαινούμε την προσπάθεια, όσο μικρή και αν φαίνεται. Ο έπαινος, μαζί με την ευχαρίστηση του δημιουργικού αποτελέσματος, είναι το καύσιμο που συντηρεί την προσπάθεια.
4) Είναι σημαντικό να βοηθήσουμε το παιδί να συνηθίσει στον θετικό κύκλο της επιτυχίας («πιστεύω στον εαυτό μου-δοκιμάζω- επαινώ την προσπάθειά μου- ξαναδοκιμάζω –πετυχαίνω –έχω περισσότερη αυτοπεποίθηση») και να απομακρυνθεί από τον φαύλο κύκλο της αποτυχίας («απέτυχα- είμαι ανίκανος –αποφεύγω -δεν δοκιμάζω-περισσότερη αποτυχία- ακόμη χαμηλότερη αυτοπεποίθηση»).
Η αυτό-υποστήριξη είναι ένα πολύ σημαντικό εργαλείο, που θα χρησιμεύσει στο παιδί σε όλη του τη ζωή, ακόμη κι όταν δεν είμαστε εμείς κοντά του. Θα το κρατήσει σταθερό στα πισωγυρίσματα της ζωής, τα οποία είναι αναπόφευκτα.
5) Ενθαρρύνουμε στα παιδιά την περιέργεια και τον αυθορμητισμό. Όταν ‘σκαλώνει’, δίνουμε μια μικρή βοήθεια-συμβουλή για να προχωρήσει, χωρίς να καταπνίγουμε τη δική του δημιουργικότητα και την εμπιστοσύνη στον εαυτό του. Είναι σημαντικό να μάθει να κάνει πράγμτα μόνο του.
Ο υπερ-προστατευτισμός δίνει στο παιδί το έμμεσο μήνυμα ότι δεν το εμπιστευόμαστε. Επίσης, η αγάπη μας για το παιδί θα πρέπει να είναι άνευ όρων, ανεξάρτητα από τις επιδόσεις του. Όταν του λέμε ‘αν δεν διαβάσεις, δεν θα σε αγαπάω’, το προκαταβάλλουμε υποσυνείδητα να αποτύχει. Αποτυγχάνοντας, θα τιμωρήσει εμάς, αλλά θα τιμωρήσει και τον εαυτό του.
Τέλος, εμείς οι ενήλικες, γονείς και εκπαιδευτικοί, είμαστε το ζωντανό παράδειγμα. Όταν έχουμε αυτοπεποίθηση, όταν δεν βαριόμαστε, αλλά αγαπούμε την εργασία μας, δείχνουμε επιμονή και αυτό-υποστήριξη στις δυσκολίες, τα παιδιά παραδειγματίζονται και μαθαίνουν να αγαπούν την προσπάθεια, κάνοντας πάντα το καλύτερο που μπορούν. Κι αυτό είναι αρκετά καλό.
